Menkemaborg

Familie Alberda

De familie Alberda bewoonde de Menkemaborg als buitenhuis van 1682 tot het overlijden in 1902 van de laatste bewoner, Gerhard Alberda van Menkema en Dijksterhuis. De Alberda's waren lange tijd een rijke, vooraanstaande familie in Groningen. Zo was de familie tevens eigenaar van Ekenstein en Rensumaborg. In 1921 schonken de erfgenamen het landgoed aan het Groninger Museum. Na restauratie van de tuin en de gebouwen werd de Menkemaborg in 1927 opengesteld voor bezoekers.

Geregeld verbouwd

Aan het begin van de 18e eeuw liet Unico Allard Alberda de Menkemaborg ingrijpend verbouwen, waardoor het de huidige kenmerkende vorm kreeg. De architect van deze verbouw was Allert Meijer. Samen met beeldhouwer Jan de Rijk en schilder Hermannus Collenius werden fraaie schouwen gemaakt. Meijer was eveneens verantwoordelijk voor een tuinplan voor een barokke tuin. Borg en tuin kregen een symmetrische barokke indeling met hoofdassen en dwarsassen.

De vertrekken

De vertrekken, waaronder de grote zaal, herenkamer, studeerkamer, slaapkamer, keuken en kelders, zijn volledig ingericht met mooie meubelen, zilver, porselein, koperwerk en portretten uit de 17de en 18de eeuw. Net als op bijvoorbeeld de Fraeylemaborg en Verhildersum zijn de vertrekken levendig ingericht alsof ‘de bewoners zo terug kunnen komen’.

Het schathuis

De naam schathuis is afkomstig van het Friese woord ‘skat’ of ‘sket’, dat vee betekent. In feite is een schathuis de boerderij bij een borg. Op de tuintekening uit omstreeks 1705 is te zien, dat het schathuis veel groter is geweest. In het schathuis werden de koetsen en de paarden gestald en hooi en andere gewassen opgeslagen. Ook werd er gekookt, bier gebrouwen en kaas gemaakt. De knechten hadden daar hun eigen kamer. Nu is in het schathuis een café-restaurant gevestigd.

Ontwerp

De tuin ten westen van de borg is gerecontrueerd naar het originele tuinplan uit circa 1705 van Allert Meijer en heeft een heldere indeling met symmetrisch gerangschikte vakken van geschoren buxus met daarin 18de-eeuwse bloemen- en plantensoorten. Zulke tuinen waren typisch voor de barokke periode. Bij Verhildersum, Ewsum en Welgelegen zijn tuinen te vinden waarin symmetrie ook belangrijk is.

Lusthof

Het fraaiste gedeelte is de besloten lusthof voor het ‘theehuis’ met poorten en halve koepels van treillagewerk. In de lange door buxushaagjes omzoomde bloemperken staan in symmetrie de planten tussen de taxuskegels. Aan het einde van deze tuin ligt de opmerkelijke natuurlijke zonnewijzertuin.

Paden en grasperken 

Midden achter de borg hebben de paden en grasperken een strakke tuinindeling, aangelegd op grond van de originele tuintekening.

Doolhof

Ernaast ligt de grote doolhof met in het midden de oude plataan. De hagen van haagbeuk zijn in 2010 opnieuw aangeplant en sinds 21 juni 2014 is de doolhof weer open. Aan de oostkant van de borg liggen de nutstuinen met een fruithof waarin een grote diversiteit aan oude fruitrassen groeit. De doolhof en de fruithof met perenberceau zijn naar het tuinontwerp uit 1923 van de firma H. Copijn en Zn.

Keukentuin

Achter het schathuis ligt de formele Hollandse keukentuin met een verdeling in grote moestuinvakken waarin oude groenten worden verbouwd en smalle vakken voor medicinale en keukenkruiden.

Rozentunnel

De rozentunnel in de keukentuin staat, afhankelijk van het weer, in juli in bloei.