Piloersemaborg
Den Ham
Den Ham
De Piloersemaborg stamt uit 1633. Waar de naam vandaan komt weet niemand. Een van de vermoedens is dat het is afgeleid van de familie Pijloetsem, die in de 15de eeuw bij Den Ham woonde. De meeste mensen noemen deze borg echter de Hamsterborg. Het oorspronkelijke steenhuis ging tijdens de Tachtigjarige Oorlog verloren.
In 1567 erfde Johan de Mepsche landgoed en steenhuis. Vanaf dat moment heeft de familie De Mepsche het landgoed bijna anderhalve eeuw in bezit. Of de familie er ook woonde is de vraag. Johan zelf moest in 1580 vluchten vanwege de Tachtigjarige Oorlog: hij was namelijk protestant.
Rond 1870 werd de borg naar neoclassicistisch voorbeeld verbouwd. Opmerkelijk aan deze verbouwing zijn de zes-ruits vensters. Deze zijn namelijk veel breder dan de ontlastingsbogen erboven. Waarom deze ontlastingsbogen niet samen met de ramen zijn verbouwd is onduidelijk.
Het oorspronkelijke steenhuis is door de jaren heen flink uitgebreid met onder andere een grote schuur die uit 1702 stamt. De borg was lange tijd in gebruik als boerderij. Ruim 350 jaar werd het landgoed bewerkt door de families Bosch, Boelens en uiteindelijk Wierenga. Om deze reden staat de borg er tegenwoordig nog. Veel borgen werden namelijk in de 19e eeuw afgebroken omdat de adelstand ten gevolge van de Franse overheersing flink was verarmd. De borg is tegenwoordig ingericht als een 19de-eeuwse boerderij.
De laatste eigenaren, het echtpaar Wierenga-Van der Valk, liet de borg na aan een nieuw opgerichte stichting. Tegenwoordig wordt Piloersema gehuurd door de familie Soek. Dick Soek, die lange tijd chef-kok was in het Schathoes van Verhildersum, runt er nu zijn restaurant.
De Piloersemaborg heeft nog een nutstuin: een tuin die bedoeld was om groenten, fruit en kruiden voor de bewoners te kweken.
De Piloersemaborg is een voorbeeld van de ‘Nieuwe Formele Tuinstijl’, waarbij een barokke tuinaanleg (gekenmerkt door symmetrisch aangelegde paden en bloemperken) werd gecombineerd met elementen van de Engelse landschapsstijl (gekenmerkt door verwilderde natuur en romantische slingerpaden). Zo liggen er voor het huis symmetrisch aangelegde bloemperken. De singel om het huis is echter kenmerkend voor de landschapsstijl.
Naast de pleziertuin had de Piloersemaborg ook een nutstuin en, net als bijvoorbeeld Verhildersum of Ewsum, in de 19de eeuw prachtige boomgaarden. Deze zijn er nu nog. De kruiden uit de moestuin en het fruit van de boomgaard worden gebruikt voor gerechten in het restaurant.
Op het landgoed hebben vermoedelijk ooit zwanen rondgelopen. Er werd namelijk een stuk metaal gevonden, dat na onderzoek een zwanenhalsband bleek te zijn, met het wapen van de familie De Mepsche. Op de halsband zijn de woorden 'IOHAN MEPSE' nog te lezen. Het recht van zwanendrift, dus om zwanen te houden, was exclusief weggelegd voor de adel.
Het oorspronkelijke tuinhuis, dat in de siertuin van de borg stond, is verloren gegaan. Een nieuw geplaatst tuinhuis kijkt uit over de boomgaard.
Een stookhut was een typisch verschijnsel bij oude boerderijen. Bewoners konden er bijvoorbeeld water koken en de was doen. Veel van deze stookhutten zijn in de loop der tijd afgebroken. Zo ook op de Piloersemaborg. Rond het jaar 2000 werd de stookhut herbouwd met een volledig authentieke stookinrichting die nog steeds bruikbaar is.
Net als bij de Menkemaborg zijn de stinzenbloemen met name te bewonderen in de singel rond het huis. Daar is ruimte voor de stinzenplanten om te verwilderen.
Zie de website
